Gaguritan Sundarigama

Deskripsi uah

Bahasa Indonesia uah

Gĕguritan adalah sebuah bentuk puisi tembang dalam bahasa sehari-hari. Gĕguritan Sundarigama adalah gĕguritan yang berisikan tutur tentang kehidupan menjadi manusia dari baru lahir hingga meninggal. Dalam geguritan ini diceritakan kewajiban manusia berdasarkan sastra apa yang harus dilakukan. Karena dengan sastra akan mengetahui yang mana baik dan buruk serta bisa menentukan arah dan jalan menjalani kehidupan di dunia ini. Dalam geguritan ini juga diceritakan bahwa manusia lahir untuk belajar agar mendapatkan kebahagiaan (kerahayuan). Agar mengetahui yang dinamakan Bhuana Agung dan Bhuana alit, karena apa yang ada dalam bhuana agung ada juga dalam bhuana alit. Diceritakan juga bagaimana cara merawat Bhuana Agung dan Bhuana Alit dengan melakukan penyucian sesuai dengan hari-hari yang telah ditentukan. Dengan kata lain dalam geguritan ini dijelaskan apa saja yang dihaturkan untuk persembahan dan bagaimana tata caranya serta kapan dilakukan, dengan membaca ini diharapkan masyarakat mampu untuk memahaminya.

Naskah ini selesai ditulis pada hari selasa wage, wuku dunggulan, tahun saka 1920. Dalam penanggalan masehi 10 Nopember 1998, ditulis oleh I Ketut Sengod dari Desa Pidpid Kaler Dauh Marga, Kecamatan Abang, Karangasem.

Bahasa Inggris uah

Naskah uah

[ 1 ]GAG. SUNDARIGAMA.
Pj. 35 cm Lb. 3,5 cm. Jl.24.
Asal : Panaban, Karangasem

[1 1A]
Gag. Sundarigama [ 2 ][1 1B]
1
//0//ᵒaum̐ᵒawighnamāstu//0//pupuḥsinom·.0.hisĕŋṅawepahiṅĕtan·,paŋhadahaṅgonpakeliŋ,hapaŋnawaŋhindi
kgama,reḥdewekmanuṣabali,sanemahadanbali,haŕthinhipunhanakkukuḥ,maṅamoŋkāpatūtan·,hapansampunsakiŋ
rihin·,nurunnĕrus·,katamakayaŋhiraga.0.maṅaṅgogamakamulan·,subaguluksar̥ŋsami,mañambatgamapunika,hinduba
likahadanin·,matujuwanhastiti,samaṅkasiddhamanulus·,śuddhasuciniŕmala,maliḥkasaṅkaniŋdadi,tokatuju,saṅkanmakaŕ

[2 2A]
ddhiyaŋraga.0.bhuktinipunediwalya,disubandewekemati,hapaŋhĕdamagantulan·,hĕnudiguminedidi,rarawatmatragigis·,
kasambatmaṅĕlaḥl̥tuḥ,tosaṅkanmahabenaŋ,kahadakaŋpulapali,hasiŋl̥tuḥ,samaṅdasidhasampūŕṇna.0.deniŋdewekeka
hucap·,pahawakan·l̥tĕḥsami,panmalakaŕhisadraṣa,to-kumpuldadikakaliḥ,suklaśwanitadadi,huwat:hisigĕtiḥbaluŋ,mahu
kudandadijanma,hĕ+(nto)kraṇahadajani,paṅĕl̥buŕ,daśamalaniŋśarira.0.[strike/]mu[/strike]maludukdwaparayugga,turunhidasaŋhyaŋwidhi,bhaṭāragu [ 3 ][2 2B]
2
rukahucap·,ṅicengamasar̥ŋsami,maṅdahastitibhakti,ṅupĕtyasanĕpatut·,hapanhikapātūtan·,māwakkawitanjati,jati
nipun·,dadwanekucapkawitan·.0.hĕntokranṇamemebapa,kapiŋrohipunemaliḥ,nikahidasaŋhyaŋśāstra,mahaṅgaka
witantuwi,hidaṅawanaŋsami,nawaŋtĕkenkaṅinkawuḥ,salaḥbĕnĕḥpajalan·,huliśāstrahĕntosami,halahayu,netĕmukayaŋkawĕ
kas·.0.saŋkansiŋdadipalaŋpaŋ,laṅgyatĕkensaŋmaṅaŕddhi,hapanhuliŋtondenlĕkad·,tuwaḥhimemebapasami,nabdabṅupapa

[3 3A]
linin·,lentuyuḥhimemeṅadut·,disubanñanel̥kad·,matiniṅinkayaŋkĕliḥ,ṅundapṅuyuk·,magadaṅinpĕtĕŋl̥maḥ.0.
ketosaṅkanñakasambat·,kawitanhantosaŋkāliḥ,hĕdabañabaniṅlawan·,memebapatotakutin·,mimita
ndewekjati,dimadhyapadamanurun·,toṅosmurukkabiṣan·,sanepatūtplajahin·,maṅdanĕmu,rahayukayaŋkawĕkas·.0.
ᵒāpanpatuḥnekaᵒucap·,hibwanāhaguŋlanbwanahalit·,hĕntohiragaśarīra,mahadanhibwanahalit·0guminemakasami [ 4 ][3 3B]
3
,hĕntomadanbwanahaguŋ,saṅkantopadhamĕlaḥ,mapidabdabpulapali,hapaŋhanūt·,manĕtĕpaŋcatūŕdr̥ĕṣṭa.0.kawitpūŕwwaka
diwahya,saṅgaḥkamulanehugi,mādansaṅgaŕkamimitan·,dituneṅosmahupti,ṅastitisaŋhyaŋwidhi,manunassadhyarahayu
,yanhapanetujuwaŋ,r̥danayaŋsahisahi,deniŋditu,liṅgiḥsaŋhyaŋtripuruṣa.0.punikipatūtheliṅaŋ,kĕnihuniŋsar̥ŋsami,ma-
kadr̥ĕṣṭabilaŋdeśa,prakr̥ĕtiniŋgama,jati,sanehumuṅgwiŋhaji,ṅawinaŋpamaṅguḥhayu,kaswaṣṭaniŋśarīra,makadinkrahaywangumi

[4 4A]
,ñandaŋtuhut·,haṅgenmaṅrahaywaŋjagat·.0.deniŋwentĕnnekahucap·,riŋwarigamuṅgaḥsami,halahayuniŋdewaśa,riŋ
nujuwaŋdinabĕcik·,patūtsĕnuilanaŋhugi,sahijukaŕyyanedumun·,ṅastitisaŋhyaŋsukṣmā,maṅdahidaswecahasiḥ,ṅicenka
hyunsanepawitramalilaŋ.0.yannujutil̥mpūŕṇnama,patūtgĕnaḥmabr̥ĕsiḥ,masisigmambuḥmasiram·,mapaṅaṅgosaŕwwasucikasaṅgaḥma
hĕniŋhĕniŋ,ṅuṅgahaŋtoyakakuluḥ,mabhaktimapinunas·,karahaywansar̥ŋsami,sanetuju,riŋbhaṭāraprameśwara.0.hida [ 5 ][4 4B]
4
sĕdhĕŋpakalihan·,kahiriŋhantukbhaṭāri,hapanhitil̥mpūŕṇnama,-kahucappayoganwidhi,ṅilaṅaŋsalwiriŋgĕriŋ,larawighnasidhapupu
g·,kemahonhastitiyaŋ,mahaturanwaṅiwaṅi,kĕnimuṅguḥ,-diduhuriŋpamr̥ĕman·.0.hacĕp:hyaŋpuruṣaṅkara,gĕnaḥmapinunāṣṭiti,
nunaskasidhyanhajñana,maṅdaswecaṅaliṅgihin·,hĕlukatlaraduskr̥ĕti,malaghnasidhal̥buŕ,sapunikatujuwaŋ,pūŕṇnamatil̥mmabhakti,kĕ
nicucud·,ṅastitiswecanbhaṭāra.0.kāliḥyannujupūŕṇnama,śaśiḥkadaśanĕmonin·,ditutoṅosṅastutihyaŋ,hidahyaŋ-

[5 5A]
kawitansami,dikamulanmaṅabhakti,canaŋburatwaṅikatuŕ,sahasucipawitra,hayunanpraṅkatansuci,majagawu,hasĕp·haṅgomahatu
ran·.0.disoŕsaṅgahesĕgĕhan·,sĕgahaguŋkahadanin·,bar̥ŋtĕkensĕgācacaḥ,bawaŋjahekahulamin·,ketotiṅkaḥ
hastiti,bhaktiriŋsaŋsampunlampus·,nuhiṅĕtmakawitan·,nunasma-ṅdakadulurin·,sidhamaṅguḥ,karahaywaniŋmanuṣa.0.pupuḥdūŕmmā.0.
tĕmbaŋdūŕmmahaṅgonñambuŋmanutugaŋ,ṅanutaŋliŋniŋhaji,sanekacarita,kĕcapsundarigama,deniŋhakeḥtunaluwiḥ,hantukñalanaŋ,sa [ 6 ][5 5B]
5
ledaŋmaminĕhin·.0.sakemahontityaŋtĕtĕpmañatwayaŋ,ṅanutaŋwukusami,ṅawit:hukusinta,comaponhipunkocap·,co
maribĕkkahadanin·,sanetujuwaŋ,hacĕpaŋbhaktinin·.0.twaḥhidabhaṭārahyaŋtripramana,hatūt:hidaᵒupti,dipulumāturan·,dilu
mbuŋmakadinña,mabantĕnñañaḥgarinsiŋ,duluŕwoḥwohan·,pisaŋhĕmasetanmatuiri.0.waṅiwaṅicacukupiŋcanaŋsĕkaŕ,keto-
hiṅĕtaŋgati,pitĕkĕt:hiśāstra,siŋdadiṅadĕpbĕras·,minakadi-nĕbukpadi,yannujudinacomaribĕkewyakti.0.buwinhipu

[6 6A]
nhiᵒaṅgarawagesinta,sabuḥhĕmaskahadanin·,pātūtmaṅr̥ĕdana,maṅuptibhaṭāra,mahādewanehastiti,tohapanhida,dewaniŋ
hĕmaspipis·.0.mahaturansamayutmawadaḥdulaŋ,mahadanmr̥ĕtasari,yangĕnaḥṅacĕpaŋ,jumahandipamr̥ĕman·,wuskatuŕsampunmayabi-
n·,lahut:hiraga,mañurudmaṅayabmaliḥ.0.tujudinamaṅgĕḥ-kasawecan·,sidhawibhuḥmāspipis·,tanloṅiŋbraṇa,hapanhyaŋmahā
dewa,kĕñjĕkamabagibagi,mratasĕdhana,tumurunṅĕbĕkingumi.0.buddhakliwonwarasintanekahucap·,mahadanpagĕŕwĕsi, [ 7 ][6 6B]
6
payoganbhaṭāra,hyaŋparameṣṭihida,nawasaṅasamimaṅiriŋ,pacaŋṅawr̥ĕddhiyaŋ,ᵒuripiŋsaŕwwamahurip·.0.kaladitusaŋhyaŋprameśwa
ra,nujuhanehastiti,sahamaturan·,samayutpañcaliṅga,disaṅgaḥkamulanhugi,toṅosṅr̥ĕdana,sakasiddhanruntutin·.0.
saneriŋsoŕtosĕgĕhanpañcawaŕṇna,yeḥtabahetanmari,harakmatabuhaŋ,hapitakĕptakĕpan·,himanuṣasar̥ŋsami,pātūtma
ṅayab·,samayutpagĕḥhurip·.0.kĕnisiddhaᵒuripemaṅgĕḥriŋhawak·,tankawaranniŋgriŋ,siddhaparipūŕṇna,malapatakalukat·,

[7 7A]
ketotujuwanmabhakti,mapinunasan·,swecanhidahyaŋwidhi.0.śaniścarakliwonlaṇdhĕptokasambat·,mahadandinabĕcik·,
payoganhyaŋśiwa,hyaŋpaśupatitansaḥ,pātūt:hiraganemaṅkin·,nunashajñana,paśupatiniŋbuddhi.0.mahaturanriŋhidabhaṭāraśi
wa,matumpĕŋputiḥkuniŋ,mahulambansiyap·,mwaŋgriḥlantrasibaŋ,muṅgaḥdikamulansami,sahaṅuṅgahaŋ,kakuluoyasuci.0.sane
katūŕriŋhidahyaŋpaśupatya,sambayutpaśupati,sasayutjayeŋpĕraŋ,sar̥ŋkusumayudha,punikahaṅgeṅayabin·,prabotiŋyudha, [ 8 ][7 7B]
7
manunaskĕnimaṇdhi.0.ditulawut:hiragamatĕlaḥtĕlaḥ,matiŕthamabr̥ĕṣiḥ,ṅuṅgahaŋhaturan·,mĕlahaŋṅastitiyaŋ,hĕdahobaḥmaṅdaṅi
lis·,nunashajñana,laṇdhĕpiŋpaśupati.0.kaliḥyaniŋradidemanispunikā,hukunhipuneᵒukiŕ,matūtmaṅastawa,riŋpadukabhaṭā
ra,hyaŋgurumayogawyakti,maṅuripjagat·,ṅaweniŋwibhuḥgumi.0.saṅkanditupĕl̥ṅaŋtoṅosmaturan·,dikamulanhastuti,ṅa
hepaṅambeyan·,runtutancanaŋsĕkaŕ,makadiñawaṅiwaṅi,haṅgonhaturan·,cirindewekebhakti.0.yan·ᵒaṅgarakliwo

[8 8A]
nkulantiŕᵒukunña,kahucappūjawalin·,saŋhyaŋmahadewa,patūtmasiḥtujuwaŋ,dikamulanmaṅupti,sahahaturan·,nasihapaṅkonku
niŋ.0.mabetutusyapputiḥkuniŋkĕdas·,maṅaṅgobuṅakuniŋ,hasĕpmanunasaŋ,kawibhuhansadhana,kĕniñidayaŋmakinkin·,niṅgĕ
naŋbraṇa,kasukaniŋmahurip·.0.buwinatadinujuᵒukuwariga,tumpĕŋhipunewyakti,hĕntosanemadan·,tumpĕkpanuduḥko
cap·,saŋhyaŋśaṅkaraᵒutpti,hapaniŋhida,yaneṅr̥ĕwr̥ĕddhiyaŋsa-mi.0.sakatahiŋsaŕwwakayunemakĕjaŋ,salwiriŋsanehurip·,hi [ 9 ][8 8B]
8
daṅicenmr̥ĕta,tosaŋkanmahaturan·,tumpĕŋhaguŋmiwaḥguliŋ,pañĕnĕŋpras·,tuluŋsasayutmaliḥ.0.kasthanahyaŋhidariŋtĕ
galhabyan·,dikakawonansami,hirikahayabaŋ,nunaskadhiŕgghayuṣan·,kĕnisamilanushurip·,hitatanduran·,siddhamaholiho
liḥ.0.himanuṣatal̥ŕsar̥ŋpatutṅayab·,nunaspaṅalaŋhati,kasdhyaniŋjñana,kĕnisidhasiŋsadhya,manatabsasayut:hagni,manuna-
stiŕtha,masisigmabr̥ĕṣiḥ.0.somapahiŋwarigadyantopayogan·,bhaṭārabrahmāwyakti,patut:hastawayaŋ,dipahibonhaŕccaṇa,

[9 9A]
ditutoṅosmaṅabhakti,ṅaturaŋcanaŋ,mwaŋsĕkaŕwaṅiwaṅi.0.mapinunaskasadyandadimanuṣa,hapanhyaŋbrahmārihin·,ṅadayaŋmakĕ
jaŋ,salwiŕhisiniŋjagat·,pāwananhidatunasin·,maṅdañidayaŋ,twarajakuwaŋbhukti.0.wraspatiwagesuŋsaŋhĕntokĕtaḥ,su
gyanjawakahadanin·,yantĕgĕsriŋśāstra,pasucyaniŋ[strike]parahyaŋ,mahawanansar̥ŋsami,patutmatĕlaḥtĕlaḥ,riŋsaṅgaŕsami.0.makadi
ñariŋkahyaŋṅanpuradewa,maduluranpar̥ṣik·,tiŕthapaṅr̥ĕrata,deniŋdinapunika,parabhaṭāraṅihyaṅin·,kamadhyapada,dewa [ 10 ][9 9B]
9
pitaraṅiriŋ.0.śukrakliwonwarasuŋsaŋtokasambat·,sugyanbalikahadanin·,patutehirika,makakĕrikkramas·,masiramlawutma
br̥ĕṣiḥ,manunastiŕtha,ṅalukatragasami.0.hapandituturunsaŋhyaŋtripuruṣa,maragababhutanjani,hibhutagaluṅan·,sapunikaka
hucap·,makayunlabahandini,dimadhyapada,ṅulurinsakahapti.0.malawinanhidadanesinamyan·,maṅdasaminaṅarin·,sakiŋdinani
ka,kĕniṅeliṅaŋpisan·,kahyunsamaṅdahastiti,sampunaŋpisan·,ṅaṅgorosaniŋhati.0.kĕnisampunkarañjiṅanhibhutatiga

[10 10A]
,punikamakewĕhin·,hanakmañajayaŋ,galaktanhimahima,mahawananmaṅdaheliŋ,mĕlapanaŋraga,nujukadhaŕmmanbuddhi.0.riŋᵒaṅgarawa
geᵒukunñaduṅulan·,byasakasambatmaṅkin·,madanpanampahan·,gĕnaḥsaŋkalatiga,pacaŋmamolihaŋbhukti,holiḥlabhahan·,salwi-
riŋcarusami.0.kadikocapriŋlontaŕsundarigama,patūtriŋdeśasami,mwaŋriŋpar̥mpatan·,makaŕyyabhutayajña,har̥pṅabhuktyanesami,riŋ
bhutakala,yadyantasaŕwwakiñcit·.0.sakemahonmaṅdahidasaŋsadhaka,ñatyaŋṅayogahin·,makadisañjata,saprabotiŋhayudha,kĕ [ 11 ][10 10B]
10
nisamikawedhahin·,kajayajaya,paṅurippaśupati.0.yanbuwatcaruriŋkaraŋpahumahan·,hajĕṅanematandiŋ,manut:huripdina,mulambawi
maholaḥ,sĕgĕhanhaguŋhatandiŋ,sahabr̥ĕmharak·,sambukmadagiŋgĕni.0.riŋnatariŋhumaḥgĕnaḥmasahagan·,hasĕpaŋsasapinin·,riŋbhuta
laluṅan·,kĕninampipunika,nunasrakṣasar̥ŋsami,maṅdasaswatā,pomahansiddharadin·.0.yanhiralarikālaniŋpanampahan·,maṅda
ṅayab:hugi,sasayutbyakāla,punikamakatwas·,kālanhiraganemuṅgwiŋ,bhwanaśarīra,maṅdasel̥gmaṅĕmit·.0.minakadikĕnima

[11 11A]
malukatmatiŕtha,maṅinĕṅaŋnesuci,hilaŋlarawighna,siddhawahyadhyātmika,lajĕŕmaṅamoṅinbuddhi,takawaranan·,mamaṅguḥjñyanasuci.0.
buddhakliwonduṅulanpunikakĕtaḥ,galuṅankahadanin·,patutehiraga,kĕniṅĕniṅaŋcitta,ṅilaṅaŋbyapareŋcittabuddhi,maṅa
disthana,saŋhyaŋwiśeṣajati.0.maṅaturaŋbantĕnriŋsaṅgaḥkamulan·,riŋlumbuŋminakadi,riŋpawonriŋtumbal·,riŋduhuriŋpamr̥ĕman·,sapra
botiŋhumaḥsami,samisawatra,katuranbantĕnalit·.0.ma-kamiwaḥkaturankapurapura,kadal̥mkahulunswi,yadyanpurade [ 12 ][11 11B]
11
śa,makādisadkahyaṅan·,samipadhamaṅiliṅin·,hamoṅamoṅan·,gĕnaḥpacaŋmabhakti.0.yaniŋbantĕnsanemuṅgaḥriŋ
kahyaṅan·,tumpĕŋpañajansami,pĕnĕkwapakulun·,hajuma-ncanaŋraka,sĕdhaḥwoḥwaṅiwaṅi,kĕmbaŋpahesan·,susucenmi
nakadi.0.sanemaṅgehaturanriŋkamimitan·,sodanmahulambawi,kāliḥpaṅambeyan·,jarimpĕneda∅laṅan·,mā
runmatutanwaṅiwaṅi,sahāduluran·,hasĕpmĕñanhastaṅgi.0.maṅuṅgahaŋwaṅsuḥpadayeḥkumkuman·,tiŕthamaṅgenmakĕtis·,ṅhiŋ

[12 12A]
maṅdaparadaŋ,tiṅkahemahaturan·,banenbajĕgsuŕyyasami,subaparagat·,maṅlayubmaṅdasĕlidan·.0.kapatutanhiraganu
jugaluṅan·,sĕmĕŋmahĕniṅĕniŋ,paradaŋkatukad·,ṅalahutlahutkagriya,par̥kriŋparasuliṅgiḥ,manunastiŕtha,haṅgonpacaŋñi
ratin·.0.subatĕkĕddewekejumaḥmapahyas·,lawutnabdabaŋhapi,kasaṅgaḥmaturan·,subasuhudmaṅayabaŋ,maṅlahu
tditumabhakti,ṅastiyaŋhida,bhaṭāratrimūŕtti.0.mapinunaskasadhyan·mwaŋkadhiŕgghayuṣan·,tankatamaniŋgriŋ,nentĕnkasaṅkalā, [ 13 ][12 12B]
12
hantuksaŋkalatiga,ketotujuwanhupti,madakkaswecan·,kaliṅgihanbanwidhi.0.buwinujur̥ditewagekuniṅan·,pu-
nikakahadanin·,madanpamaridan·,gurusanekahuca-p·,tĕgĕshipunsapuniki,saŋparadewa,mantukmatiṅgalsami.
.0.mapicakarahayondhiŕgghayuṣan·,riŋmanuṣanesami,punikahawanan·,patūtmaṅkinhiraga,matiŕthamahĕniṅĕniŋ,dinapunikā,
maturanwaṅiwaṅi.0.rakarakacanaŋruntutanhanaman·,makatal̥dṅabhakti,riŋsaṅgaḥkamulan·,suśruṣukatĕkeŋtuwas·,mana

[13 13A]
takswecanwidhi,nunasrahayon·,lukatpāpaduskr̥ĕti.0.comakliwonkuniṅanpunikamawasta,humumkasambatmaṅkin·,ma
danpamacĕkan·,haguŋsanekasambat·,patūt:hiragaṅaŕyyanin·,riŋsaṇdikāla,riŋdĕṅĕnpitowasin·.0.nemawastapi
suguḥhaguŋpunika,hayambrumbunhasiki,masambleḥhirika,tĕgĕshipunekocap·,kĕnimunduŕsar̥ŋsami,hibhutakala,sahawadwama
ṅiriŋ.0.buddhapahiŋkuniṅanwalinbhaṭāra,wiṣṇukahucapwiyakti,patūtmaṅr̥ĕdana,hidariŋpahibonan·,maṅaturaŋwaṅiwaṅi [ 14 ][13 13B]
13
,sĕdhaḥhiṅapon·,hijokalawanputiḥ.0.sahatumpĕŋhir̥ŋpunikahaturaŋ,dulurinpaṅabhakti,nunaskasuwecan·,hasiŋsa
dhyañadhyayaŋ,minakadinhipunmaliḥ,samaṅdasiddha,ledaŋhidasaŋ-ṅaŕddhi.0.śaniścarakliwonkuniṅanpunika,hirikakocapmaliḥ
,turunparadewa,makadisaŋpitara,ṅojogriŋkahyaṅansami,masukasukan·,mupusariniŋgumi.0.mahawinansar̥ŋsamimahatu
ran·,bantĕnmawadaḥsulaṅgi,tĕbognehagĕṅan·,maduluŕ-canaŋraka,pasucyanlanwaṅiwaṅi,hicanaŋsĕkaŕ,punikanetanmari

[14 14A]
.0.riŋtr̥ĕptĕpanmakaŕyyagantuŋgantuṅan·,mahendoṅankakāliḥ,dagiŋl̥bĕŋmataḥ,tamiyaŋkaliḥcandiga,ᵒubukladikdagiṅin·,
tujwanpunikā,katuŕriŋsaŋhyaŋwidhi.0.minakadiriŋhidewapitara,samaṅdaswecahugi,niṅgalaŋkasidyan·,ṅicenmrataniŋ
ja[strike/]ta[/strike]gat·,saŋparamanuṣasami,kadhiŕgghayuṣan·,saswataniŋdumadi.0.saneriŋsoriŋnataŕpaŕyyaṅan·,tal̥ŕpatutkaŕddhinin·
,sasuguḥsahagan·,br̥ĕmtwaktabuhaŋ,hapidisambuktanmari,yaniŋhiraga,patuttal̥ŕmabr̥ĕ‌siḥ.0.sahanatabsamayutpraya [ 15 ][14 14B]
14
ścitta,mahulambebekputiḥ,yaniŋyankasiddhan·,pañĕnĕṅeruntutaŋ,tĕgĕshipunkĕnisuci,hiśarirawalya,natakpahicanwidhi.0.
pupuḥsmarandana.0.smarandanamañambuṅin·,haṅgentityaŋmanuturaŋ,buddhakliwonpahaŋr̥ko,kinucappĕgatiŋwaraḥ,patū
tṅaŕddhikadhaŕmman·,samimaṅikĕṅaŋkayun·,sahamakaŕyyahaturan·.0.mababantĕnwaṅiwaṅi,tadhaḥpawitralancanaŋ,hacĕptujuwa
nehĕnto,katuriŋdahyaŋtuṅgal·,samayutdhiŕgghayuṣa,pañĕnĕŋmakadinhipun·,mātūrandikamimitan·.0.hawanandituhastiti,

[15 15A]
hĕniṅaŋhidhĕpenunas·,samaṅdakasiddhaniṅdon·,sakitakar̥pkasiddhan·,hapanhidasaŋhyaŋtuṅgal·,mamuputwaraheditu,dibuddha
kliwonpahaŋ.0.dinujuśukraᵒumanis·,waramrakihekahucap·,pūjawalikocahĕnto,nhaṭārarambutsadhana,patūt:hidahasta
wa,dihĕmaspipisetuju,makādiriŋsaŕwwamulya.mahaturanbantĕnsuci,pradakṣaṇamwaŋhajuman·,sodayankutikakocoŕ,cĕcĕ-
panmatoyahañaŕ,lawutkĕtisintiŕtha,mapinunasmaṅdawibhuḥ,twarakuwaŋkasugihan·.0.śaniścarakliwonwyakti,riŋnujuᵒuye- [ 16 ][15 15B]
15
hukunña,hotonsaŕwwahiṅoniṅon·,tumpĕkkandaŋtokasambat·,disaṅgaḥmahaturan·,praspañĕnĕŋsucikatuŕ,buratwa-
ṅicanaŋsĕkaŕ.0.sanehacapaŋhastiti,bhaktiningĕnaḥmaturan·,-hidasaŋhyaŋrarehaṅon·,hidanemaṅgaᵒuttama,yansukṣmāriŋ
manuṣa,saŋhyaŋrarekriñcihinu,hyaŋpanoniŋmanuṣa.0.bantĕnehaṅgonṅayabin·,sakalwiriŋpatikwĕnaŋ,kudabanteŋmiwaḥkĕ
bo,patūtjrimpĕnkakaŕyyaniŋ,pañĕnĕŋrar̥sikan·,samayuttumpĕŋmaduluŕ,canaŋmiwaḥrakaraka.0.yanbantĕnriŋbawimwani,

[16 16A]
kĕnimaṅaṅgebulayag·,minakadinhipunpesoŕ,yanbawi-luwakahucap·,patūtṅaṅgekatipat·,bal̥koksaneka
wuwus·,punikahaṅgenhotonan·.0.yanpacaŋriŋsaŕwwapakṣi,patūtkatipatśriŋbagya,katipatpaṇdhawadados·,muwaḥka
tipatsiddhapūŕṇna,duluŕkĕmbaŋpahĕsan·,makadiñamatambus·,sapunikakapatutan·.0.yannujur̥ditewyakti,wagehuku
hipunwayaŋ,punikakahucapgano,cĕmĕŕkawastanindina,patĕmunsaŋsintawayaŋ,nentĕnpatutpacaŋtuhut·,haṅgendinanĕlahi [ 17 ][16 16B]
16
nraga.0.yanmuṅguḥdikĕcap:haji,yanhaṅgedinapunika,kasamba-tbaṅĕtkadoṅsok·,punaḥguṇaniŋśarīra,hapandinaniŋhala,ka
ntos·śukrawagehipun·,kawastaninhalapakṣa.0.riŋtoyakatamansami,l̥tĕhiŋśukrapunikā,hawananpatuter̥ko,-
hiragamasĕkaŕpandan·,masĕsĕlatwastanña,riŋhulunatinehapuḥ,macolekaŋtampakdara.0.riṅumaḥriŋpabwanmaliḥ,riŋpaswaha
npulunbĕras·,makadiñariŋpaturon·,riŋjĕdiŋpagĕnahantoya,samimadagiŋpandan·,masasuwukwastanipun·,riŋbeñjaŋsĕmĕŋpu

[17 17A]
nika.0.sasuwukemakasami,patutmadudukpunduhaŋ,maṅra-rissaneriŋpawon·,matatakinsiddhiṅutaŋ,maduluransalagan·
,sahagĕnineriŋsambuk·,masasapanṅutaŋwighna.0.riŋtumpĕkwayaṅewyakti,pujawalinhyaŋᵒiśwara,riŋsaŕwwagamĕlangoŋ,gambaŕsĕmaŕpa
guliṅan·,gĕndeŕsalwiriŋtabuhan·,hirikāgĕnahepatut·,maṅr̥ĕdaṇahyaŋᵒiśwara.0.ᵒuttamamabantĕnsuci,hajĕṅanhi
sĕhanpras·,maguliŋbebekel̥poŕ,sahamaruntutancanaŋ,makādikĕrikkramas·,rakarakasakapaṅguḥ,haṅgenbaya [ 18 ][17 17B]
17
bingambĕlan·.0.hiragamanuṣasami,pātuttal̥ŕmatatĕlaḥ,maṅipiyaŋkarahayon·,masisigmambuḥmasiram·,kagriyanunastithaŕ
,yankasiddhannatablawut·,pañĕnĕŋlanprayaścita.0.sapunikatiṅkaḥhastiti,ṅistiyaŋragaśarira,samaṅdakatĕkehĕdo
n·,diddhāmaṅguḥkamottaman·,riŋjanawiśeṣa,sakadisanehumuṅguḥ,kakĕcaṣsaŋhyaŋᵒakṣara.0.nujuśaniścaramani
s·,watugunuṅekahucap·,pujawalinhidar̥ko,saŋhyaŋsaraśwatikocap·,patut:hipunhiraga,ṅastitimanunassā

[18 18A]
dyaḥ,ᵒuptiriŋlontaŕlontaŕ.0.mabantĕnriŋsaraśwati,maniṣṭamadhyaᵒuttama,saledaŋpacaŋmaṅaṅge,wentĕnmaṅaṅgedakṣiṇa,ma
suciprashajuman·,makādihipunsamayut·,saraśwatinepunika.0.sagarāguŋkahadanin·,mapraṅkatanmahisĕlan·,putiḥ
kuniŋkocap:hĕnto,mahulambebekmapaṅgaŋ,dakṣiṇamaliṅgihan·,tansaḥwaṅiwaṅikatuŕ,kĕmbaŋcanekĕmbaŋpahyasa.0.
punikahaṅgenṅodalin·,sakalwiriŋlontaŕlontaŕ,tanwentĕndadosmamawos·,kaliḥmañurat·hakṣara,riŋdinapu [ 19 ][18 18B]
18
napunikā,kĕniheliŋsaminutuŕ,nuturaŋsatwapunikā.0.beñjaŋsĕmĕŋparadaṅin·,wawubahaksaŋhyaŋsuŕyya,mabañunpana
ruḥr̥ko,makakrikmakramas·,masirambankumkuman·,disubandewĕkesuhut·,lawutkasaṅgaḥmaturan·.0.mabantĕnla
bahannasi,nasiprajñanjĕnaŕkocap·,sahajajamunehĕnto,katuŕdisaṅgaḥkamulan·,maṅistimapinunas·,kĕni
siddhaprajñanwibhuḥ,kaswecanbansaŋhyaŋśāhatra.0.disubasuhudmabhakti,kāliḥsuhudmahaturan·,layublabalane

[19 19A]
hĕnto,hiragalawutmaṅayab·,masiḥnampiŋpasĕpan·,māṅlawut:hutiŋjajamu,hiragaṅaṅgelabahan·.0.pupuḥdhaŋ
dhaŋ.0.tĕmbaŋdhaŋdhaŋhaṅgenrañambuṅin·,ṅhiŋhampura,karaṅantityaŋ,banmĕl̥dtĕkensatwane,maṅdañidayaŋhumum·
,hidadanehakeḥnehuniŋ,huniŋriŋkapatutan·,dinanenetuju.tujuwaŋmaṅeṣṭidewa,maṅdasiddha,ka-
dihumuṅguḥriŋhaji,maṅguḥkarahaywan·.0.nekahucapriŋkliwonewyakti,maᵒuttama,hyaŋśiwatohida,nru‌ [ 20 ][19 19B]
19
wanaŋpasamadhine,hawananhipunpatut·,samihiragamaṅkin·,ṅiriŋmatĕlaḥtĕlaḥ,masisigmahambuḥ,makadi-
hipunmatiŕtha,yankasiddhan·,mahaturanwaṅiwaṅi,riŋsaṅgaŕkamimitan·.0.hacĕp:hidasaŋhyaŋśiwāstiti,sanesĕmbaḥ,gĕ
naḥmahaturan·,tansiyossanesadhyane,maṅdama-nĕmuhayu,sapumahankasiddhanradin·,maliḥduhuŕpamr̥ĕman·
,mahaturanditu,puput:hantukcanaŋsĕkaŕ,‌‌‌ ,huptiriŋjroniŋwraddhi,hidasaŋhyaŋkawitan·.0.mwaŋpisuluḥpunika

[20 20A]
kaŕyyanin·,neriŋnataŕ,lannataŕriŋsaṅgaŕ,riŋpawonminakadine,gĕnaḥpacaŋmasuguḥ,kĕnipatĕḥsamimatandiŋ,nasinipunkĕ
pĕlan·,kāliḥkĕpĕlcukup·,bawaŋjahemakahulam·,tohacĕpaŋ,tanseyoskalabhucari,sanemuṅguḥriŋnataŕ
.0.paneriŋpahonsaŋduŕggabhucari,manarima,neriŋnataŕsaṅgaŕ,bhutabhucarihacĕpe,sapunikanemuṅguḥ,sanepatu
tpacaŋmaŕgginin·,riŋkliwonepunikā,kĕnimaṅguḥhayu saŋkalatigamaṅrakṣa,mahawanan·,sĕl̥gaŋhugiñuguhi [ 21 ][20 20B]
20
n·,maṅdasampunaṅrubabhedha.0.nujukajĕŋkliwonmanĕmonin·,tokahucap·,ṅalimolasdina,patut:hiṅĕtaŋgawene,-
yantankalaṅan· l̥taḥ tosadyayaŋmahĕniŋhĕniŋ,matĕlaḥtĕlaḥdihawak·,kagariyatuju,manunastiŕthamalukat·
,hapanhĕnto,dinanekahucapśakti,hilaŋṅaŋlarawighna.0.twaḥtanmaridikamulanhugi,mahaturan·,diduhuŕpamr̥ĕ
man·,patuḥcaradikliwone,kewalahipasuguḥ,mawuwuhinpunikasamā,hajĕṅanmañcawaŕṇna,makatigapatuḥ,samima-

[21 21A]
siyatandiṅan·,neriŋnataŕ,riŋsaṅgahemaliḥ,riŋpahonmakādinña.0.patĕḥnetujuwaŋhiṣṭo,twaralenan·,twaḥsaŋ
kalatiga,hadamasiḥpawuwuhe,disampiŋkorididuhuŕ,ditupatutmabantĕnmaliḥ,maturañcanaŋyaśa,buratwaṅikatuŕ,
waṅiwaṅiminakadiña,nehacĕpaŋ,bhaṭārīśrīduŕggadewi,kĕnihidasuweca.0.yanpitĕgĕshidasaŋhyaŋᵒaji,kĕnisa
tya,yansubañidayaŋ,nĕtĕpaŋcĕcaronane,sinaḥkaswecanditu,hantuj:hidabhaṭārawidhi,makadiñarakṣa,ka [ 22 ][21 21B]
21
latigahanut·,siddhamaṅguḥdhiŕgghāyuṣa,paripūŕṇna,mimpassakalwiriŋgriŋ,twarahadagūŕjana.0.riŋᵒaṅgarakliwonwyā
kti,sanemadan·,ᵒaṅgaŕkasiḥkocap·,payogansaŋhyaŋrudrane,mr̥ĕliṇahasiŋl̥tuḥ,maṅilaṅaŋhalaniŋbhumi,punikamaha
wanan·,patutmapaṅluṅsuŕ,maturanriŋkamimitan·,canaŋsĕkaŕ,buratwaṅiwaṅiwaṅi,manunaswaṅsuḥpada.0.sahahasĕ
pcandananemihik·,duluŕmĕñan·,haṅgemaṅr̥ĕdana,nunaspasweccanwidhine,samaṅdasiddhapuput·,larawighnatĕlasmaṅili

[22 22A]
,kalukataniŋraga,ketoyeniŋtuju,hasĕpemapinunasan·,dikĕmulan·,yannujuᵒaṅgarakasiḥ,pandinapaṅlukata
n·.0.yaniŋbuddhakliwonwyakti,topasucyan·,saŋhyaŋhayukocap·,hyaŋniŕmalatujwane,patut:hipuneditu,riŋ-
kamulangĕnaḥṅastuti,ṅaturaŋcanaŋsĕkaŕ,waṅiwaṅikatuŕ,kĕmbaŋpahesmakadiña,sanemuṅgaḥ,duhuŕpamr̥ĕmanehugi,ta
l̥ŕbancanaŋsĕkaŕ.0.ditulahut:hiragamabhakti,mapinunas·,kĕnimañidayaŋ,krahaywantrimaṇdhalane,deniŋdeweke [ 23 ][22 22B]
22
hidup·,numahawakmanuṣajati,liyuṅĕlaḥpitrar̥na,nedĕmĕninliyu,saṅkanhĕntohitrimaṇdhala,nebuwataŋ,maṅdasaswa
tanesami,ketol̥ganmanuṣa.0.tĕgĕshipunsanekahadanin·,trimaṇdhala,pr̥ĕtamahiraga,dadwasantanabrayane,ma
liḥtatigahipun·,toguminesanetoṅosin·,punikanekabwataŋ,maṅdasiddhalanus·,tankatamanlararogāᵒu
pĕtiyaŋ,sasiddhasiddhan·,hĕdatakutliyuṅoñaŋ.0.yaniŋnujutumpĕkkahadanin·,totujuwaŋ,hapaniŋkahuca

[23 23A]
p·,turunpalugrahanwidhine,ṅĕbĕkriŋjagatewibhuḥ,hyaŋnantawiśeṣajati,patut:hidahastawa,riŋkamulantuju,mahatu
rancanaŋsĕkaŕ,waṅiwaṅi,maduluranburatwaṅi,kāliḥduhuŕpamr̥ĕman·.0.tuwuḥtanmarimaṅastiti,mapinunas·,nunaskarahaywa
n·,hayukadhiŕggayuṣane,ketohidhĕpetuju,mapinunasriŋhyaŋwidhi,nebuwinhadahiṅĕtaŋ,pitĕkĕtditutuŕ,yansĕdĕktu
mpĕkdinanña,nentĕnpisan·,dadosmakaŕyyariŋwĕṅi,doyanmaṅguḥsĕṅkala.0.naḥhaketopragatsampunmaṅkin·,pi [ 24 ][23 23B]
23
dabdaba,tiṅkaḥmahaturan·,ṅanutindinahukune,naṅhiŋhampuraratu,hasiŋledaŋkahyunmawosin·,karaṅanhakeḥkiraŋ
,muñimañarubut·,pupuḥṅadaljokanliwat·,tunal̥wiḥ,kemawonñidayaŋñarik·,dadoshaṅgonpahiṅan·.0.
sadyantityaŋmaṅdasamiṅr̥ĕti,ᵒuniŋsolaḥ,tiṅkaḥmahaturan·,dumadakswe[strike]canwidhine,ñidayaŋmaṅguḥsadwruḥ,tankahananwya
rapañakit·,sawatrakarahaywan·,ketosanetuju,tityaŋkraṇamambuwataŋ,ṅr̥ĕñcanayaŋ,mituturinhalitalit·,biliḥ

[24 24A]
hadaguṇanña.0.0.ᵒikigaguritansundarigama.0.hinalontaŕpunikidr̥ĕwen·,hiktutrinta,deśapanaban·,karaṅha
sĕm·.0.puputsinuranriŋdina,ᵒa,wa,waraduṅulan·,titi,paŋ,piŋ,6,śaśiḥkalima,raḥ,8,tĕṅgĕk·,2,ᵒiśakawaŕṣa,19
20.taṅgalmaśehi,10,nopembĕŕ,1998.0.sinuratdesaṅapanlaḥ,hiktutsĕṅod·,sakiŋdeśapidpidka
leŕdawuḥmaŕgga,kadeśahanpidpid·,kacamatanhabaŋ,karaṅhasĕm·||0|| [ 25 ][24 24B]
24